Henestrosa, mtu wa nembo katika fasihi ya Mexico na mwandishi wa "Wanaume waliotawanya ngoma," aliishi zaidi ya miaka 100 na kazi yake inaendelea kutoharibika.
Uso wa karibu miaka mia moja wa mwandishi Andrés Henestrosa anatazama kwa amani kwenye skrini ya mtazamaji wa video. Akiwa amesumbuliwa na magonjwa yasiyokuwa na tumaini, amelala kwenye machela mekundu katika ua wa nyuma wa nyumba yake nje kidogo ya Oaxaca, katika mji wa Tlacochahuaya. Kampeni za kanisa zinasikika kama pazia la kusuka la sauti za metali. Kimya kimya, Don Andrés anamtazama mtunzi wa filamu wa filamu Jimena Perzabal, akiwa na shughuli nyingi akiweka vitu mahali pao na kuwatahadharisha washiriki wa timu ya kurekodi ya Uzoefu wa Mexico, ambaye amehamia hapa kwa kusudi la kufikia picha isiyotarajiwa ya mwandishi wa kitabu hicho Wanaume waliotawanya ngoma. Si rahisi hata kidogo kuweka mtu mwenye busara mbele ya kamera, anayesumbuliwa na uziwi na wakati mwingine anatamani magonjwa ya zamani na yasiyo na tumaini.
Kwenye mtaro hakuna kuvunjika moyo, kwani kusadikika kwa kuwa na roho bila kuhusishwa na mazingira, hadithi, mila ya zamani inashinda. Nani angeweza kutilia shaka, mzee huyu aliyezaliwa mnamo mwaka wa 1906 wa karne ya 19 ni moja wapo ya mifano adimu ambayo ubinadamu umechanganywa na hadithi bila wakati, lugha za Mexico ya zamani na utamaduni wa zamani wa Wazapoteki.
Bila kuelewa kabisa kinachotokea karibu naye, Don Andrés hapingi tena hamu ya kuongea, kwa sababu jambo lake ni kuongea, kuandika na kuunganisha maneno pamoja hewani. "Mtu hawezi kuishi bila kutoa ufafanuzi wa matukio, matukio na vitendo ambavyo vilitokea karibu naye, haswa kutokana na ukaidi huu hadithi inatokea."
KATI YA HADITHI
Upigaji kelele wa kundi la Wapiga Malia huvunja ukimya wa ukumbi wa kawaida wa parokia ya mji wa Tlacochahuaya. Ameketi kwenye kiti kidogo, Don Andrés anawahutubia wavulana na wasichana ambao wanasoma hadithi moja iliyomo kwenye The Men Who Dispeded the Dance. Kati ya hadithi moja na nyingine na kuwa mashahidi wa kimya chemchemi na mti wenye majani mengi, msimuliaji mkongwe wa hadithi anawakumbusha wahusika wake: "Nilipokuwa mtoto nilisikia hadithi hizi katika lugha tofauti za mkoa, waliambiwa na ami zangu, jamaa zangu, watu wa mji. Nilipofikisha umri wa miaka ishirini niliwaandika kwa shauku kubwa, karibu na homa ”.
Mbele ya kamera, Henestrosa anakumbuka wakati ambapo mwalimu wake wa sosholojia Antonio Caso alipendekeza kwamba aandike hadithi za hadithi, hadithi na hadithi ambazo alisimulia kwa mdomo. Ilikuwa Aprili 1927 wakati mwanafunzi mchanga, aliyepelekwa hivi karibuni kwenye mji mkuu wa nchi hiyo, alipofanya safari yake na msaada wa walinzi wake José Vasconcelos na Antonieta Rivas Mercado. Bila kuifikiria, mshairi wa baadaye, msimulizi, mwandishi wa insha, msimulizi na mwanahistoria aliweka misingi ya Wanaume waliotawanya ngoma hiyo, iliyochapishwa mnamo 1929. "Mwalimu wangu na wenzangu waliniuliza ikiwa ni hadithi za kufikiria mimi au zilikuwa tu ubunifu wa uvumbuzi wa pamoja. . Zilikuwa hadithi ambazo nilikuwa nazo kwenye kumbukumbu yangu lakini zilizosimuliwa na watu wazima na wazee wa miji hiyo, nilizungumza lugha za kiasili pekee hadi nilipokuwa na umri wa miaka 15, wakati nilihamia Mexico City. "
Mwandishi mzee, amekazia mawazo na kumbukumbu zake, anaangalia mbele bila kutunza kamera ya video inayomfuata. Muda mfupi uliopita, katika moja ya uhamishaji Don Andrés alisisitiza mbele ya wageni ambao walifuata maneno yake kwa umakini wa kupindukia. “Ni jambo la kusikitisha kwamba sikuzaliwa miaka mia moja mapema, wakati mila hiyo ilikuwa tajiri na lugha za asili zilijaa maisha, hadithi, hadithi, hadithi za uwongo. Wakati nilizaliwa vitu vingi vilisahaulika, vilikuwa vimefutwa kwenye akili za wazazi wangu na babu na babu. Nilifanikiwa kuokoa sehemu ndogo ya urithi huo matajiri ulioundwa na wahusika wa hadithi, wanaume wa udongo na majitu waliozaliwa kutoka duniani. "
MSIMULIZI WA SIMULIZI
Francisco Toledo, rafiki wa mchoraji wa Rufino Tamayo, anazungumza juu ya Henestrosa. "Ninampenda Andrés msimulizi wa hadithi katika lugha yake ya mama, hakuna mtu kama yeye anayezungumza kwa Zapotec safi na nzuri sana kwamba ni jambo la kusikitisha kwamba haijawahi kurekodiwa." Maisha ya Henestrosa na Toledo yanaenda pamoja katika nyanja nyingi, kwani wote ni wahamasishaji wakuu wa utamaduni wa Oaxaca. Don Andrés ametoa maktaba yake kwa jiji la Oaxaca. Mchoraji wa Juchiteco, aliyeambatanishwa na roho ya mwanzilishi wa Wadominikani, imesababisha kuibuka kwa majumba ya kumbukumbu, shule za sanaa ya picha, sanaa, semina za karatasi na ulinzi na urejesho wa mali ya urithi wa kihistoria wa ardhi yake. Henestrosa na Toledo kwa njia tofauti wanapinga kuharibika kwa sura halisi ya makabila ya Oaxacan, rangi, na mila.
KATIKA MIGUU YA DON ANDRÉS
Washiriki wa The Adventure of Mexico, Ximena Perzabal na mchoraji wa Juchiteco Damián Flores, wanaelekea katika mojawapo ya miji ya nembo ya Isthmus ya Tehuantepec: Juchitán. Huko wataandika kwa macho ya kushangaza yale mwandishi alisema juu ya mandhari ya wanadamu na yaliyowekwa na wasafiri wa karne ya kumi na tisa maarufu kama Abbe Esteban Brasseur de Bourbourg. Uvumi unaelezea kwamba msafiri huyo mkaidi alitiishwa na uzuri wa Wayukiki na Tehuana. Miongo mingi baadaye, Henestrosa mwenyewe anaunga mkono kile Brasseur ameanzisha: "Katika Juchitán na karibu Tehuantepec yote, wanawake wanasimamia. Katika mwanamke wa Zapoteki maana yake ni kupanda, ndiyo sababu nimesisitiza kuwa kilimo ni uvumbuzi wa kike. Kuanzia utoto, bibi na mama hutufundisha kuwa wanawake ndio wanatawala. Kwa hivyo, moja ya ushauri ambao mimi huwa napeana wananchi wangu ni kwamba ni wapumbavu tu wanaopigana na wanawake, kwa sababu - angalau katika Isthmus ya Tehuantepec- wako sawa ".
Nakala iliyojitolea kwa Don Andrés haikukosa uwepo wa wanamuziki watoto ambao hufanya makombora ya kasa kutetemeka na kwa hivyo kutoa uhai kwa nyimbo na sauti za milenia zilizopasuka duniani. Eneo hilo linakumbuka maneno ya mwandishi wakati katika Wanaume Waliotawanya Ngoma aliandika kwamba akiwa mtoto alisafiri ligi nyingi kando ya pwani akitarajia kuona msimu wa bahari. Walakini, kwa sababu ya ukosefu wa fadhila au utakatifu, kijana Henestrosa aliona tu maua ya mtini na mungu wa upepo, na kwa bahati nzuri katika karibu miaka mia hajawahi kuwasahau.
